نام
دیاکو برگرفته از واژۀ زبان پارسی باستان و اوستای گاهانی و اوستای متاخر دَهیو «بخش، استان، سرزمین» است که با پسوند کَه
همراه شده است. در زبان مادها نیز می‌توانسته به همین ریخت بوده باشد. من
این نام را «استان‌دار» برگردان می‌دهم که با استان‌داری وی از سوی مردم برپایۀ
گزارشِ هرودُت نیز می‌خواند .(I:97-98) اما
کتزیاس وی را با نام اَربَسِس یا اَربَکِس یاد کرده است [۱] که آشکارا با واژۀ
ایرانی اَرپَه به همراه پسوند کَه هم‌دیسی دارد که
روی هم رفته به «جوان» درک شود. ارپَه نام مردمی ایرانی در
سمت قفقاز نیز بود. دگردیسی «پ» به «ب» در دورۀ هخامنشیان آغاز شده بود، و ریخت‌هایی
چون ارتَپانوس =)
اَرتَه+پان: نگهبان
اَرتَه) به اَرتَبانوس (اَرتَه+بان)، بَگَپاتِس (= بَگَ+پاتَ:
محافظت شده از سوی خدا) به بَگَباتیس (بَگَ+بات) و جز این‌ها دال بر آن است.
می‌توان
اَربَکِس را با واژۀ هندی و ایرانی (سَنسکریت) اَربْهَکَه به معنی «جوان»
نیز سنجید. موسی
خورنی، تاریخ نویس ارمنی [۲] و اوسبیوس [۳[، از اَربَکِس با
نام وَرباک یاد می‌کنند که این نام وارونۀ اَربَکِس، با وَر+بَگَه» سرورِ
دژ» هم‌خوانی می‌تواند داشته باشد که با دژ هفت دیواریِ اَربَکِس (دیاکو)
می‌خواند.
فردی مادی به نام اَربَکو رئیسِ قبیلۀ منطقۀ اَرنَسیَه در سال ۷۱۳ پیش از میلاد به سارگُن دوم شاه آشّور باج می‌پرداخت. نامِ شهربانی مادی و یکی از سپهسالارانِ اردشیر دوم در نبردِ کوناکسا نیز چنین بود [۴]
[1]
Ctesias' 'History of Persia': Tales of the Orient/88, James Robson, Lloyd
Llewellyn-Jones, Routledge: 2010
[2] History
of Armenia/110, Movses Khorenatsi, English translation R. W.
Thomson, Harvard: 1978
[3] Eusebius'
Chronicle/[18] Kings of the Assyrians, Translated by Robert
Bedrosian, New Jersey: 2008
[4] Xenophon,
Anabasis 1.7.11, 7.8.25
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر