در گذشته، پژوهشگران ایران‌شناس باختری این مصوت کوتاه را به جای e نوشته‌اند که در زبان اوستایی و پهلوی باید به همین شیوه رعایت شود. در این‌جا چند مثال آورده می‌شود. نام Vištāspa که یکی شاه دودمان کیانی و پشتیبانِ زرتشت که در بلخ فرمانروایی می‌کرد، دیگری پدرِ داریوش یکم هخامنشی که در یونانی هُسْتاسْپیس نوشته‌اند¹. نوشتن درست این نام، وِشتاسپَه است و نه ویشتاسپَه. نمی‌دانم از چه زمان نوشتن این مصوت در این نام به این گونه مرسوم شده، تا آن‌جا که ذهنِ من یاری می‌دهد شاید از زمانِ مرحوم استاد ابراهیم پورداود. این نام پسین‌تر، پس از دگرگونی میان وِ- > گُ ، به گُشتاسپ در آمد و این تبدیل آوایی چیزی است مرسوم. نام‌های اوستایی یِمَه Yima (جَمشید پیشدادی)، هِتاسپَه Hitāspa و جز آن نمونه‌های دیگری از این مصوت هستند². در زبان سَنسکریت نیز این مصوت کوتاه است و نباید «ی» نوشته شود؛ برای نمونه واژۀ سَنسکریت تِمِرَه timira «تاریک، سیاه». واژۀ تِمِرَش در زبانِ مردم ایرانی‌تبار کاسی که نامی برای اسب و رنگ اسب باشد، از همین بُنِ هندی‌وایرانی کهن برخاسته است که پسوند -ش بر پایانِ آن افزوده شده و با پسوند هندی‌واروپایی -شَّه یکسان است. این چیزی است که مرحوم استاد ایلرس در مقاله‌ای به زبان آلمانی به آن توجه داده است.
این مصوت را باید در زبان‌های کهن میان‌رودان (سامی خاوری و نیز سامی باختری) نیز رعایت کرد؛ برای نمونه واژۀ اَکَدی مَلِکوتو(م) malikutu(m) «فرمانروایی (کردن)» که نباید مَلیکوتو(م) نوشت. همین واژه به گونه مَلِک در عربی دیده می‌شود. و نمونه‌های فراوان دیگر که بیش‌تر پژوهشگران و مترجمان ایرانی رعایت نمی‌کنند.
۱. حرفِ یونانی η در این نام نباید به ریختِ اشتباه هوستاسپِس یا هُستاسپِس نوشت! این حرف یاء مجهول است.
۲. برای ترجمه این نام‌ها، می‌توانید به کتاب نام‌های اوستایی (چاپ وین، ۱۹۷۷، نسخه آلمانی) از مرحوم استاد مایرهوفر رجوع کنید.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر