نوشته: تور-بازو، فرماندار شهر زیلو

تور-بازو: فرماندار زیلو که از مصر به کنعان می‌رود و یکی از نامه‌های اِلعَمارنَه از کُشته شدنش در دروازۀ شهر خبر می‌دهد^]۱[. برگرفته از اوستایی-سَنسکریت *تورَه «نیرومند، زورمند» و بازو: «دارای بازوهای زورمند، قوی‌بازو». نام تیرۀ ایرانی‌تبار تورانی (= اوستایی تورَه) که از تور پسر فریدون برآمده‌اند، در پیوند با همین ریشه‌یابی است. سنجیده شود با مفهوم نام اَمَزوکیس (پیرامون ۵۰۰ م) رهبر هون‌ها در قفقاز برگرفته از ایرانی کهن *اَمَه‌بازوکَه «دارای بازوهای نیرومند»^[۲].

سر تا سر سوریه و فلسطین در هزارۀ دوم پیش از میلاد زیر نفوذ شهرداران و فرمانداران ایرانی‌تبار بود. بیش از نیمی از نام‌های نامه‌های اِلعَمارنَه که نامه‌نگاری‌های دیپلماتیک فرمانروایان مصر با والاتباران سوریه و فلسطین و دیگر سرزمین‌ها است، ریشۀ هندی‌وایرانی دارند و نگاره‌های که از ایشان در مصر بر جای مانده، تاییدی بر این تبار است که ویژگی و آرایش چهره‌شان به ایرانیان می‌ماند: موهای بلند، ریش بلند نوک‌تیز و پیشانی‌بند.

 

[1] Knudtzon 1915, Die El-Amarna-Tafeln, I: 871.

[2] Maenchen-Helfen 1970, “Iranian names of Huns”, in: W. B. Henning Memorial Volume., ed. by Mary Boyce and Ilya Gershevitch: 275

Turbazu: Der Statthalter von Zilu, der von Ägypten nach Kanaan reist und einen der Briefe von El-Amarna über seinen Tod am Stadttor meldet [1]. Der Name Tur-bazu leitet sich von den avestischen-sanskritischen Wörtern *Tura für "stark, mächtig" und Bazu für "mit starken Armen, kräftige Arme" ab. Der iranischstämmige Stamm der Turanier, deren Abstammung von Tur, dem Sohn von Freydun, stammt, ist mit dieser etymologischen Herkunft verbunden und leitet sich von dem avestischen Wort *Tura für "stark, mächtig" ab.

Vergleicht man es mit dem Konzept von Amazukēs, dem Anführer der Hunnen im Kaukasus, das von den alten Iranern abgeleitet ist  *ama-bāzuka 'Einer der starke Arme hat.[2] "

Dieser Text war eine Hommage an Prof. Manfred Mayrhofer (1926-2011).