در دوره‌ای که نیای مشترکِ هندی‌ها و ایرانی‌ها در کنارِ یک‌دیگر می‌زیستند، خود را Arya می‌نامیده‌اند. دربارۀ زمانِ این دوره، پژوهشگران باختری بحث‌های زیادی کرده‌اند و فرضیه‌هایی نیز از ایشان به جای مانده است. آن‌چه که به نظرِ من می‌تواند به حقیقت نزدیک‌تر باشد، مقاله‌ای بلند و سودمند به زبان آلمانی از مرحوم والتر ووست است که آغاز نگارشِ کتاب نخست از کتاب‌های ده‌گانۀṚgveda ، کتاب مقدس هندیان کهن، را ۱۷۰۰ سال پیش از میلاد قرار می‌دهد. از همین جاست که روایت‌گری رِگ‌ویدَه و اوستا تا گُشتاسپ شاه دودمان کیانی یکسان است و پس از او، دیگر میان این دو همانندی‌ای دیده نمی‌شود؛ زیرا این گسیختگی باید با جدایی نیای مشترک از یک‌دیگر روی داده باشد و تاریخ سنّتیِ آن‌ها راه جداگانه‌ای در پیش می‌گیرد. بنابراین، فرضیۀ مرحوم استاد ژرژ دومزیل (پژوهشگر سرشناسِ فرانسوی) مبنی بر هستۀ تاریخی نداشتن کیانیان به آسانی رد می‌شود. بررسی کامل Arya در پیامی نمی‌گنجد، امّا در پژوهشی که در دست دارم و در آینده‌ای نامشخص چاپ خواهد شد، رد این نام‌واژه در کهن‌ترین زبان‌های خاور نزدیک پی گرفته شده که مفاهیم گوناگونی به خود گرفته است. با جدایی نیای مشترک این دو ملّت از یک‌دیگر، دگرگونی گویشی نیز در زبانِ آن‌ها روی می‌دهد و از این پس، در کاربرد Arya نیز دگرگونی رخ می‌دهد. نوشتن درستِ آن، اَریَه است. بدبختانه نوشتن اشتباه «آریایی!» جا افتاده و با این آفت هم نمی‌شود کاری کرد؛ اما دست‌کم شاید بتوان مفهوم و کاربرد درستش را جا اندخت. عوام و حتی گروهی از نویسندگان و مترجمان داخلی هم‌چنان از آن برای اشاره به «ایرانیان» به کار می‌برند! در نزد ایرانیان کهن مطلقاً مفهوم «ایرانی» داشته است و بس. و اگر داریوش یکم هخامنشی و پسینیانِ او در سنگ‌نبشته‌های‌شانْ خود را از تبار اَریَه می‌نامند، منظور همین «ایرانی» است. اَریَه در جُستارهای «زبان‌شناسی» کاربرد دارد که برای بررسی همان «زبانِ» مشترکِ هندیان و ایرانیان به کار می‌رود، نه مسئلۀ مُهمَل «نژادی» که بیش‌تر در زیست‌شناسی کاربرد پیدا می‌کند!
۰۹/۰۵/۱۴۰۳
۰۶/۰۵/۱۴۰۳
زیرنویس پارسی فیلم A Quiet Place: Day One (2024)
زیرنویس پارسی فیلم یک مکان ساکت: روز نخست (۲۰۲۴)
هماهنگ با نسخه‌های WEB, HDRip
زیرنویس از میثم ططری
۲۳/۰۴/۱۴۰۳
زیرنویس پارسی فیلم Kingdom of the Planet of the Apes (2024)
۱۶/۰۴/۱۴۰۳
Ki-ú-ru-um: The only known Lullubian word
The Lulubi is the name of a country probably located in southern Kurdistan in Iran, first appearing in Sumerian texts. The only known word from the Lulubi language is ki-ú-ru-um = Akkadian ilu “god”, which has Proto-Indo-Aryan roots. The palatalized velar ki in Sanskrit is written as Ś and as S in Avestan. This word can be rewritten as Ś-ú-ru-um or S-ú-ru-um, and by removing the Akkadian suffix -um, it becomes Ś-ú-ru, derived from the Proto-Indo-Aryan Śū́ra, meaning “strong, powerful, hero, warrior” (EWAi 650). It compares to Sanskrit śūra and Avestan sūra, which share a common root with Ancient Greek κύριος (= kúrios) “lord, master” (IEW 592). Therefore, we can refer to the Proto-Indo-European k̑ū-ro-s “strong, hero” (IEW 592). In a broader sense, it can connote something powerful or strong, reflecting the divine authority and strength associated with gods or lords. In the Avesta, sūra is applied to the Yazatas as well. In fact, this Lulubi word is the centumized form of the word Śū́ra, which occasionally occurs in Iranian languages; for example, the Avestan sara “head” transforms into Farsi kalle. The language of the Iranian-descent Gutian people is a prominent example of this phonetic transformation. Additionally, in ancient Near Eastern languages, the vowels a, u, and i are changeable. Hence, we have the Sanskrit sūri “a lord, chief (also of gods)” (SED 1244b) and Kassite Šuri. The use of sūra in ancient names is not uncommon and rare: šurakka in Nuzi tablets, šunaššura “grown hero” the Iranian-descended king of Kizzuwatna, etc.
Dedicated to my esteemed professor, the late Dr. Derakhshani.